Hoogfeest van het heilig lichaam en bloed van Christus” en wordt gevierd op de 2e zondag na Pinksteren. Op dit feest wordt gevierd dat Jezus Christus zichzelf onder de gedaante van brood en wijn aan de gelovigen wil geven als voedsel en voortdurend onder de mensen wil blijven door middel van zijn waarachtige tegenwoordigheid in de geconsacreerde offergaven. De eerbied die in de Katholieke Kerk voor de geconsacreerde heilige Hostie bestaat, wordt op deze feestdag tot uitdrukking gebracht.
Ter voorbereiding van deze dag hebben we aan de heer Richard de Beer van het Museum Catharijneconvent gevraagd of hij de historie van deze baldakijn kon beschrijven voor de Bewaarsman van de Historische Kring Hoogland en voor onze eigen geloofsgemeenschap. Onderstaand treft u zijn bijdrage.
De neogotische stijl van baldakijn
Het baldakijn van de Sint Martinuskerk te Hoogland is uitgevoerd in neogotische stijl (de stijl van het kerkgebouw te Hoogland van voor de Tweede Wereldoorlog) en dateert uit de periode 1875-1925. Het is gemaakt van lichtgele zijde met borduursel van zijde- en gouddraad en wordt gedragen door vier houten stokken, bekroond door kruisbloemen van verguld koper of hout.
Het borduursel is geheel gewijd aan het H. Sacrament (de geconsacreerde hostie), dat bij processies door de priester in een monstrans onder het baldakijn wordt meegedragen. Centraal op elke zijde een medaillon in de vorm van een vierpas, waarin eucharistische symbolen, zoals de miskelk met de omstraalde hostie en de pelikaan die volgens een oud verhaal haar jongen met haar eigen bloed zou voeden (zinnebeeld van Christus). Aan weerszijden van de medaillons rode banderollen met de tekst in gotische kapitalen) van een couplet van het ‘Tantum ergo’ (zo te zien waarschijnlijk de eerste vier regels ervan), een loflied op het H. Sacrament, gecomponeerd door de H. Thomas van Aquino (1225-1274). In het Latijn luidt de tekst:
Tantum ergo Sacramentum
Veneremur cernui,
Et antiquum documentum
Novo cedat ritui:
Praestet fides supplementum
Sensuum defectui .
In vertaling:
Laten wij dan, diep gebogen,
Prijzen ’t grote Sacrament:
Dat de oude wetten wijken
Voor het nieuwe Testament.
Geve het geloof inzicht,
Waar het zintuig niets herkent.
De tekst is dus zeer toepasselijk voor dit voorwerp en voor de gelegenheid waarvoor het wordt gebruikt. De resterende ruimte rond medaillons en banderollen is opgevuld door gekleurde bladranken met passiebloemen, ook bijzonder geschikt voor het baldakijn.
Bij het verdwijnen van de meeste processies in katholiek Nederland is een gaaf processiebaldakijn inmiddels tot de zeldzaamheden gaan behoren. Helaas is de maker van het baldakijn in Hoogland niet bekend. Mogelijk bevindt zich aan de binnenzijde ergens een label met de naam van de maker.
Richard de Beer,
consulent/conservator van het erfgoed van de oud-katholieke kerk,
Museum Catharijneconvent Utrecht
Onderstaand hoort en ziet u de uitvoering van Tantum Ergo op Sacramentsdag 2019
Recente reacties